جوان آنلاین: حادثه تلخ انفجار در بندر شهید رجایی بندرعباس، در کنار تمامی ابعاد تلخ و فاجعه‌باری که داشت تلنگری جدی به مسئله کمبود تخت‌های سوختگی در کشور بود؛ موضوعی که موجب شد تا مصدومان حادثه با آن وضعیت فجیع و اضطراری شان به دیگر استان‌ها همچون استان فارس انتقال داده شوند تا روند درمانشان طی شود، اما کمبود تخت‌های سوختگی فقط مختص استان هرمزگان نیست، بلکه این کمبود تخت در سایر شهر‌ها و حتی پایتخت هم دیده می‌شود؛ ماجرایی که سال‌ها قرار است حل و فصل شود، اما انگار کسی به فکر بیماران سوختگی که اتفاقاً اغلب از اقشار ضعیف جامعه هستند، نیست!
بیماران و مصدومان حوادثی که دچار سوختگی می‌شوند، نیازمند مراقبت‌های ویژه‌ای هستند این در حالی است که تعداد تخت‌های سوختگی موجود در کشور کفاف بیماران این حوادث را نمی‌دهد و این مسئله می‌تواند حتی به قیمت جان این بیماران تمام شود. البته که کمبود تخت و بیمارستان سوختگی در کشورمان موضوع تازه‌ای نیست و سال‌هاست تقریباً اغلب استان‌های کشور از این کمبود رنج می‌برند، حتی پایتخت. با وجود این فقط به شکلی مقطعی و هر از چند گاه که حوادثی مانند سوانح چهارشنبه سوری یا حادثه اخیر در بندر شهید رجایی بندرعباس و چالش درمان مصدومان آن تلنگری است تا یک‌بار دیگر به مسئله کمبود تخت‌های سوختگی در کشور بپردازیم. همچنانکه سید سجاد رضوی، معاون درمان وزارت بهداشت تصریح می‌کند: «کمبود تخت‌های سوختگی در کشور موضوعی تأیید‌شده‌است، اما ایجاد این تخت‌ها کار ساده‌ای نیست.»
ایرانی‌ها ۸ برابر آمار جهانی می‌سوزند
طبق آمار‌ها بروز سوختگی در کشور ما هشت برابر آمار جهانی است. هر چند آمار در مورد سوختگی خیلی دقیق نیست و به شکل تقریبی اعلام می‌شود، اما حداقل ۲۰۰ هزار نفر در سال می‌سوزند که از این تعداد، ۳۰ هزار نفر کارشان به بستری شدن در بیمارستان می‌رسد که ۳هزار نفر از دنیا می‌روند و ۲۷ هزار نفر ترخیص می‌شوند. تقریباً نیمی از کسانی که از بیمارستان ترخیص می‌شوند نیز درجاتی از معلولیت و از کار افتادگی خواهند داشت.
آنطور که محمد جواد فاطمی، رئیس انجمن ققنوس (جمعیت حمایت از بیماران سوخته) می‌گوید بودجه ناکافی، کم بودن تعداد تخت‌های سوختگی کشور، استاندارد نبودن بیمارستان‌ها، نداشتن پانسمان‌های کافی، عدم پوشش کافی بیمه‌ها و وجود بیماران بی‌بضاعتی که دچار سوختگی می‌شوند و پولی برای پرداخت درمان ندارند از جمله مشکلاتی است که در حوزه درمان بیماران سوختگی وجود دارد. بنابراین در زمینه درمان هم تجهیزات و هم تخت ناکافی اثرگذار بوده‌است که سبب شود درمان سوختگی استاندارد نباشد و میزان مرگ و میر بر اثر سوختگی بیش از حد طبیعی باشد.
به عنوان مثال در کشور‌هایی که مراکز پیشرفته درمانی دارند تنها ۳درصد کودکان بر اثر سوختگی فوت می‌کنند، اما آمار ما در این زمینه حدود ۱۲درصد است.
کمبود هزار و ۲۰۰ تخت سوختگی در کشور
طبق تأکید رئیس انجمن ققنوس یک هزار و ۳۵۰ تخت سوختگی در کشور وجود دارد و طبق برآوردی که وزارت بهداشت در سال ۹۴ داشت، تعداد تخت‌های سوختگی در کشور باید حداقل ۲ هزار و ۵۰۰ تخت سوختگی باشد که در حال حاضرحداقل یک هزار و ۲۰۰ تخت سوختگی نیاز داریم.
دکتر فاطمی با اشاره به کمبود تعداد تخت‌های بخش‌های ویژه سوختگی (BICU) در کشور، می‌افزاید: «بر اساس برآورد‌های وزارت بهداشت باید در کشور حداقل ۴۵۰ تخت BICU داشته باشیم که در حال حاضر تعداد این تخت ها، ۱۵۰تخت است.»
به گفته وی در برنامه‌های اول و پنجم توسعه مقرر شده بود که ۱۰درصد تخت‌های بیمارستان‌های عمومی کشور باید به بیماران اعصاب و روان و سوختگی اختصاص یابد، چون اکثر بیمارستان‌ها تمایل به داشتن این بخش‌ها ندارند، اما این تکلیف قانونی، هیچ زمانی اجرایی نشد.
بنا به تأکید فاطمی متأسفانه در حال حاضر تخت‌های سوختگی در کشور ناکافی است، اما به توسعه آن توجهی نمی‌شود. آخرین بیمارستان سوختگی در تهران سال ۱۳۴۱ ساخته شده و بیمارستان سوختگی جدید که احساسی و به دنبال بروز یک حادثه، ساخت آن از سال ۸۰ شروع شده، پس از ۲۳ سال هنوز ناتمام است و مشخص نیست چه زمانی تکمیل و آماده بهره‌برداری می‌شود.
تنها بیمارستان برای سوانح سوختگی در تهران فقط بیمارستان مطهری است که به طور کامل دچار فرسودگی است و باید تخلیه و تعطیل شود.
وی ادامه می‌دهد: «بیمارستان مطهری به هیچ عنوان ایمن نیست. قدمت این بیمارستان به ۶۰ سال می‌رود. در تهران به هیچ عنوان بیمارستان سوختگی ساخته نشده‌است؛ تنها یک بیمارستان توحید بود که این بیمارستان نیز به علت مشکلات درمانی و استاندارد‌های نامناسب بسته شده‌است. همچنین در بخش سوختگی یک بیمارستان یافت آباد وجود دارد که تنها ۲۰ تخت امکانات دارد. در این بیمارستان نیز تخت سوختگی بسیار اندک است.»
رئیس انجمن حمایت از بیماران سوختگی با اشاره به غیراستاندارد بودن برخی بیمارستان‌ها و بخش‌های سوختگی در کشور می‌افزاید: «متأسفانه بیمه‌ها پوشش مناسبی برای بیماران سوختگی ندارند و بسیاری از اقلام مورد نیاز بیماران سوختگی، پوشش بیمه‌ای کافی ندارد و آنها مجبورند از بازار آزاد و با قیمت بالا تهیه کنند و خدمات حمایتی به بیماران سوختگی بسیار اندک و پانسمان‌های نوین گران است و اغلب بیماران توان تهیه آنها را ندارند.»
تسهیل دسترسی مهم‌تر است!
با وجود این، معاون درمان وزارت بهداشت معتقد است برای تخت‌های سوختگی، استاندارد سراسری ثابتی وجود ندارد و تعداد آنها براساس شاخص‌هایی همچون میزان صنعتی‌بودن یا سطح خطرپذیری مناطق تعیین می‌شود. در حال حاضر، در برخی از این مناطق با کمبود مواجه هستیم. از نگاه وی آنچه اهمیت دارد، تسهیل دسترسی به تخت‌های سوختگی است تا در شرایط بحرانی دچار مشکل نشویم. به‌عنوان مثال، در زمان وقوع حادثه بندرعباس، از ظرفیت بیمارستان‌های استان‌های دیگر، از جمله فارس، استفاده شد تا خدمات درمانی با بالاترین کیفیت به بیماران ارائه شود.
رضوی تصریح می‌کند: «بی‌تردید باید توجه بیشتری به افزایش تعداد تخت‌های سوختگی معطوف شود، به‌ویژه در استان هرمزگان. با این حال، اعزام بیماران به شهر‌های دیگر برای دریافت خدمات درمانی سوختگی، به‌خودی‌خود اقدام نامطلوبی نیست. موضوع اصلی آن است که ظرفیت کافی در سراسر کشور ایجاد شود تا در زمان بحران، همه امکانات به‌کار گرفته شده و بیماران در روند درمان با مشکلی مواجه نشوند.»
ارتباط مستقیم بین فقر و سوختگی
بنا به تأکید رئیس انجمن حمایت از بیماران سوختگی به طور کلی سوختگی و فقر با یکدیگر همبستگی دارند و هرچقدر فقر بیشتر باشد سوختگی بیشتر می‌شود. کسانی که می‌سوزند نیاز به حمایت‌های جسمی مانند فیزیوتراپی و کاردرمانی، مشاوره‌های روانشناسی و روانپزشکی، لباس سوختگی، پماد‌های خاص، جراحی پلاستیک و حمایت اجتماعی دارند که متأسفانه اکثر این مواردی که نیاز به حمایت دارد پس از ترک بیمارستان وجود ندارد. اغلب این بیماران نیز پس از سوختگی چند درجه از نظر مالی فقیرتر شده‌اند و این سبب می‌شود که با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شوند.
دکتر فاطمی با بیان اینکه تقسیم و توزیع منابع در وزارت بهداشت بر اساس قدرت افرادی است که در زمینه‌های مختلف کار می‌کنند، معتقد است: «بار بیماری‌ها که مهم‌ترین نکته در هزینه‌های تحمیلی بیماری‌هاست، معیار خوبی برای توزیع منابع است، اما به سوختگی توجه چندانی نمی‌شود، چون لابی قدرتمندی در این زمینه وجود ندارد و اغلب بیماران از اقشار ضعیف و بی‌بضاعت جامعه هستند و این باعث می‌شود زبان گویا، رسا و قدرتی برای اختصاص منابع وجود نداشته باشد.»
